هر انسانی، در اوّلین تأمّلاتِ خویش، با پرسش از «هستی و وجود» مواجه خواهد شد. گاه، درباره وجودِ خویش دچار شگفتی خواهد شد و گاه، از تدبّر در علّتِ هستی به حیرت فرو خواهد رفت. پاسخ دادن به این سؤال، یعنی «معمّایِ وجود»، از آن رو بسیار اهمیّت دارد که اگر آدمی، نداند چرا هست، نمیداند چه باید بکند. و از آنجا که مدّت عمر انسان، بسیار کوتاه و زودگذر است، اگر آدمی دغدغه پاسخ دادن به این سؤال را نداشته باشد و پاسخ را نیابد، بدون دستیابی به هیچ کمالی، از این «سرایِ سپنج» بیرون خواهد رفت!
«علم عرفان»، علمی است که با یاری گرفتن از قوای حسّی و فوق حسّی، قصد دارد تا «معمّایِ وجود» را برای انسان حل کند و روشن سازد که هستی از کجا سرچشمه گرفته، ذاتِ هستی بخش چیست، چرا عالمِ وجود را پدیدار ساخته است، جایگاه انسان در نظام هستی کدام است و در نهایت، پس از علم و معرفت به ذاتِ هستی، شرایطی را فراهم سازد که آدمی بتواند به وحدت با آن حقیقتِ محض و وجودِ مطلق دست یابد و از عالم کثرت به عالم وحدت راه یابد.
«علم عرفان»، علمی است که قصد دارد، معرفتِ مبدأ و معاد را به صورتِ عینی و شهودی و حقیقی، همراه با درکِ بیواسطه، برای انسان فراهم آورد. انسان، از آنگاه که اندیشیده است، پایه های نخستینِ علم عرفان را بنا نهاده و در گذرِ تاریخ و تکامل اندیشه، به این علم نیز کمال بخشیده است.
با تجلّی دینِ مبین اسلام و ظهور عینیِ اسماءُ اللهِ حُسنی در این آیین، دریچه های جدیدی برای کسب معرفت به روی طالبان حقیقت گشوده شد. این بار، سالکانِ کوی دوست، در سایه سارِ تعالیم اسلام و انفاسِ حیات بخشِ انسانهای کاملی که در این آیین ظهور یافتند، به کسب معرفت پرداختند و اندیشه ای نو به نام «عرفان سلامی» را در عالم تجلّی بخشیدند. جریان «عرفان اسلامی»، هزار و چند صد سال است که به مسیر خود ادامه میدهد و تشنگان حقیقت را سیراب میکند.
اثری که پیش رو دارید، سعی میکند که مبانی این جریان حیات بخش، یعنی عرفانِ اسلامی را تا حدودی معرفی نماید و درآمدی باشد برای جویندگانِ دانشِ معرفت.
این کتاب در پنج فصل به دانشجویان، خوانندگان و پژوهندگان ارجمند عرضه میشود. فصل اوّل، دربرگیرنده کلیّات علمِ عرفان همچون، تعریف، مسائل و مبادیِ آن است. در فصل دوم، به بحث پیرامون چگونگی تجلّیِ کثرت از وحدت و مراتبِ وجود تا ظهور انسان کامل پرداخته میشود که از آن به «قوس نزول» تعبیر شده است. در فصل سوم، به مباحث سیر و سلوک و سفر از کثرت به وحدت و به عبارت دیگر، «قوس صعود» پرداخته شده است. فصل چهارم، سیری کوتاه در اصطلاحات عرفانی و دلیل به کار بردن آنها توسط عارفان است. فصل پنجم نیز به معرفی مختصر برخی از عارفان برجسته مسلمان اختصاص یافته است.